Koers houden in de storm

Luc Jalink probeert de ontwikkelingen van deze tijd te duiden. En passant trekt hij de consequenties hiervan voor finance en finance professionals, en doet suggesties om om te gaan met onzekerheden en een oproep tot professionele en persoonlijke groei.

We leven inmiddels in oktober 2024. Veel financials dragen bij aan het laten groeien van hun organisaties, werken aan ESG en ook aan het verder digitaliseren van processen en administraties. Het is een interessante tijd, die veel mogelijkheden biedt. Tot voor kort leek de grootste uitdaging de krappe arbeidsmarkt, waardoor het lastig is om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden. Een uitdagende tijd, maar toch goed behapbaar.

De buitenwereld heeft echter zijn eigen dynamiek. De laatste tijd kenmerkt zich door veel onverwachte en ernstige gebeurtenissen. In januari 2020 brak de corona pandemie uit. Op 24 februari 2022 viel Rusland de Oekraïne binnen. En op 7 oktober 2023 overviel Hamas Israël. Voor veel mensen kwamen deze gebeurtenissen onverwacht.

Ongeacht welk moreel oordeel je over deze gebeurtenissen hebt, kunnen we niet ontkennen dat deze gebeurtenissen stuk voor stuk een grote invloed hebben gehad of nog steeds hebben op de Nederlandse economie en de markten. Overheden en centrale banken houden de economie en de financiële markten nauwlettend in de gaten, en grijpen ook zo nodig in. Soms hebben deze interventies succes, zo waren er corona subsidies die bedrijven overeind hielden, werd de inflatie flink teruggedrongen en werd de afhankelijkheid van de gasleveringen uit Rusland afgebouwd.

In het algemeen leek het bedrijfsleven weer vertrouwen te hebben, na het aflopen van de corona pandemie en het ondersteunen van Oekraïne. Anderzijds zijn er nog steeds onzekere factoren, in het bijzonder de oorlogen in het Midden-Oosten, en kent de Nederlandse economie zelf tekorten in de volkshuisvesting en een overspannen arbeidsmarkt. Als gevolg hiervan kunnen bijvoorbeeld afzetmarkten onder druk komen te staan of zelfs wegvallen, grondstofprijzen stijgen of kan de personele bezetting niet op voldoende sterkte komen.

De Nederlandse economie is één van de meest ontwikkelde ter wereld en biedt vele mogelijkheden om succesvol te zijn en om goede financiële resultaten te behalen. De onzekerheden blijven echter en nemen eerder toe dan af. Hoe hier nu verstandig en praktisch mee om te gaan? Ik doe een aantal praktische suggesties. Voor velen zullen dit dooddoeners zijn, maar het is toch goed om ze nog eens te noemen.

Allereerst geldt dat het goed is om je business en activiteiten weer eens wat van afstand te bekijken. Zijn er afdoende en recente risico- en gevoeligheidsanalyses gedaan? Weet je waar je kwetsbaar bent, maar ook wat je succesvol maakt? En kun je dit profiel nog eens versterken? De echte ondernemers onder ons zullen daarbij opmerken dat de corona crisis en oorlogen ook kansen bieden omdat er behoeften ontstaan waarop vervolgens dan ook ingespeeld kan worden.

Ten tweede is het verstandig om je verwachtingen voor de toekomst te onderzoeken, waarbij de onzekerheden één van de factoren zijn. Wat zijn de toekomstscenario’s waar je graag van uit zou willen gaan? Wat zijn mogelijke groei- en/of ontwikkelstrategieën? Hoe vertalen die zich in mogelijke investeringen en benodigde financieringen?

Ten derde is het verstandig om een beeld te hebben van je financiële weerstandsvermogen. Niet alleen liquiditeit en solvabiliteit zijn belangrijk, maar op welke buffers kun je een beroep doen indien er zwaardere tijden aanbreken? Zit er voldoende vet op de botten? Maar heb je ook een passende kostenstructuur?

Ten vierde is het wijselijk om ook een beeld te hebben van je organisatorische weerstandsvermogen. Zijn je medewerkers voldoende voorbereid? Kun je flexibel opschalen of afbouwen indien nodig? Is je disaster recovery en business continuity planning afdoende? Zijn je IT-structuren voldoende robuust maar ook voldoende flexibel? En kunnen ze met je meegroeien?

Ten vijfde verdienen samenwerkingspartners, leveranciers en klanten aandacht. Hoe kun je afspraken met elkaar maken om elkaar te versterken? Je kunt immers zelf ook niet alles doen.

Enerzijds zullen we meer en meer rekening moeten houden met zware scenario’s, met het onvoorstelbare. Anderzijds zijn er al met al naar mijn mening ook mogelijkheden om je voor te bereiden op een onzekere toekomst en ook op kansen die daarbij ontstaan in te spelen.

We hebben daarbij wel geleerd dat we op de hoogte moeten blijven van de laatste ontwikkelingen, het kaf voldoende van het koren kunnen scheiden, en tijdig moeten vernieuwen en investeren. Dat geldt ook voor de finance organisatie en de individuele finance professionals.

De klassieke indeling in accounting, controlling, treasury, tax en M&A is nog steeds van toepassing. We zien daarbij ook een steeds verdere professionalisering van deze vakgebieden. Anderzijds zien we dat door steeds innovatievere en effectievere data-oplossingen deze activiteiten naar elkaar toegroeien en ook de aandacht meer verschuift naar hoogwaardige(re) werkzaamheden. Dat geldt trouwens ook voor internal audit afdelingen en de externe accountant. Speel je daar onvoldoende op in, dan zal je concurrentiepositie als afdeling en als organisatie uiteindelijk duidelijk verslechteren.

Voor individuele finance professionals geldt dit ook. Blijven leren en ontwikkelen zijn meer dan ooit cruciaal. Beroepsorganisaties van accountants, controllers, treasurers en internal auditors zouden daarbij kunnen en, naar mijn mening, ook meer moeten helpen. Ze zouden dit kunnen doen door onder andere onderzoek om ontwikkelingen te duiden, benodigde competenties meer in kaart te brengen en te structureren, en een beeld te ontwikkelen van ontwikkelrichtingen van diverse soorten professionals over hun gehele loopbaan. De lessen die hieruit getrokken worden, kunnen zij vervolgens weer toepassen in hun eigen basis- en vervolgopleidingsprogramma’s, dan wel externe opleiders van suggesties te voorzien. Dit alles gebeurt nu naar mijn mening te weinig.

Wie pakt de handschoen op?